Қазақстандағы қоғамдық экологиялық сараптама
2 февраля 2024
2023 жылғы 24 қарашада Қазақстан Республикасында қоғамдық экологиялықсараптама (ҚЭС) жүргізу мәселелері бойынша вебинар өткізілді.
Вебинар “Қарағанды облыстық экологиялық мұражайы» (Қазақстан) қоғамдықбірлестігі “САМР Алатоо» (Қырғызстан) қоғамдық қорымен серіктестікте Globalgreengrants қорының қолдауымен іске асыратын “Орталық Азиядағы қоғамдықэкологиялық сараптама» жобасы шеңберінде өтті. Қоғамдық экологиялық сараптамабарысында Green CA Орталық Азияның өңірлік экологиялық сараптама желісініңсарапшыларын тарту жоспарлануда.
Вебинарға мемлекеттік органдардың өкілдері, Коммерциялық емес ұйымдардыңөкілдері, жұртшылық, БАҚ, білім беру ұйымдарының, кәсіпорындардың, бизнестің, экожобалық ұйымдардың өкілдері, Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан және басқаелдердің сарапшылары қатысты.
Вебинардың бейнежазбасын мына сілтеме бойынша көруге болады:https://youtu.be/zil2Ejju1tk
Сондай-ақ, Экомузей директоры Айгуль Маликованың “ҚазақстанРеспубликасындағы қоғамдық экологиялық сараптама” презентациясын көругеболады:
https://drive.google.com/file/d/1IsrXFD1JmJUxQWYFGCkF5pVGn4jMQDCS/view?usp=drive_link
Қоғамдық экологиялық сараптама (ҚЭС) дегеніміз не?
Қазақстан Республикасы Экологиялық Кодексінің 98-бабына сәйкес, Қоғамдықэкологиялық сараптама - адамдардың өмірі мен (немесе) денсаулығы үшін қолайлықоршаған ортаны сақтау жөніндегі қоғамдық мүдделерді сақтау тұрғысынан кез келгенқызмет түрлерін экологиялық бағалау үшін коммерциялық емес ұйымдар құратынсараптамалық комиссиялар ерікті негізде жүзеге асыратын қызмет түрі.
Қазақстанда қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу тәжірибесі
Ашық ақпарат көздеріне сүйенсек, 2006 жылдан бері Қазақстанда барлығы 9 (тоғыз) қоғамдық экологиялық сараптама жүргізілген. Атап айтқанда, 2015 жылғысараптамалардың бірін Қарағанды облыстық экологиялық мұражайы жүргізді. Бұл Лисаковск қаласындағы қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын салу жобасыныңҚоршаған ортаға әсерді бағалау материалдарының қоғамдық экологиялық сараптамасыболды.
Вебинар аясында Қазақстанда жүргізілген кейбір қоғамдық экологиялық сараптамалартолығырақ қарастырылды: мысалы, 2006 жылы “Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг”б. в компаниясының қызметіне қатысты жүргізілген ең алғашқы қоғамдықэкологиялық сараптама (ұйымдастырушы - “Қазақ табиғатты қорғау қоғамы” ҚБ), немесе Талдыкөл көлдер жүйесінің жай-күйін бағалау бойынша 2021 жылыжүргізілген зерттеу жоспарындағы мазмұнды сараптама (ұйымдастырушы - “Қазақстандық экологиялық аудиторлар палатасы” Қауымдастығы) жәнебасқалары, олар туралы вебинарды тыңдау немесе презентациямен танысу арқылыбілуге болады.
Кеңестік заңнаманың мұрасы - негізгі құқықтық аспектілері елдің басты экологиялықЗаңында - Экологиялық кодексте бекітілген және вебинарда егжей-тегжейлі қаралғанқоғамдық экологиялық сараптама жүргізу рәсімін реттеуге тырысу.
Ойын алаңының орнына үйдің жанында жанармай құю станциясының құрылысыбасталды деп елестетіп көрейік және сіз осындай құрылыстың заңдылығына қоғамдықэкологиялық сараптама жүргізуді шешесіз. Қоғамдық экологиялық сараптаманыбастауға құқығыңыз бар деп ойлайсыз ба? Бұл жағдайда оны ұйымдастыруға кімқұқылы? Сонымен қатар, сіз осындай сараптаманың белгілі бір нәтижесіне сенесіз, сондықтан сіз қоғамдық экологиялық сараптама қорытындысының мәртебесін және осы қорытындыны қайда жіберуге болатындығын, сондай-ақ осы сараптаманың нәтижесінкім ескеруге міндетті екенін білгіңіз келеді. Сондай-ақ, сіз “Қоғамдық экологиялықсараптаманың сарапшысы кім болуы мүмкін?” және “Қоғамдық экологиялықсараптаманың мерзімі бар ма?” деген сұрақтар мазалайтын болады. Осы және басқасұрақтарға жауаптар вебинарда қарастырылды.
Қоғамдық экологиялық сараптама жүргізуге тікелей немесе жанама байланыстынегізгі құжаттар:
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы.
3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯ КОДЕКСІ.
4. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы.
Вебинарда қоғамдық экологиялық сараптама тақырыбына қызықты қосымша ретіндеқоршаған ортаны қорғау саласындағы шешімдерді қабылдауға жұртшылықтыңқатысуының басқа мүмкіндіктері туралы ақпарат берілді.
Мысалы, “Ашық НҚА” Интернет-порталының деректері (https://legalacts.egov.kz/) жұртшылықпен талқылау үшін жарияланған және өз көзқарастарына түсініктемеберіп қана қоймай, оларға қатысты қоғамдық экологиялық сараптама жүргізугебастамашылық жасауға болатын НҚА жобаларын қайдан көруге болады, сол арқылыпроблемаға тек мемлекеттік органдардың ғана назарын аудармайды, бірақ қоғамның кеңауқымы.
Экологиялық ақпаратқа қол жеткізудің тағы бір жақсы ресурсы ретінде БІРІҢҒАЙ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПОРТАЛ туралы айтылады (https://ecoportal.kz/), онда қоршағанортаға әсер ету деңгейі бойынша елеулі деп танылған және сол арқылы міндетті түрдеқоғамдық экологиялық тыңдауларға шығаруға жататын барлық жоспарланған жобаларбойынша ақпарат табуға болады. Бұл өз кезегінде қоршаған ортаны қорғау саласындағышешімдерді қабылдауға жұртшылықтың қатысуының тағы бір нысаны болыптабылады.
В завершении вебинара Айгуль Маликова рассказала о проекте “Общественная экологическая экспертиза в Центральной Азии”, который реализуется общественным объединением “Карагандинский областной Экологический Музей”(Казахстан) в партнерстве с общественным фондом “САМР Алатоо” (Кыргызстан) при поддержке фонда Global Greengrants. Про проект можно подробнее посмотреть по ссылке.
Вебинар соңында Айгуль Маликова Global Greengrants қорының қолдауымен “САМР Алатоо” (Қырғызстан) қоғамдық қорымен серіктестікте “Қарағанды облыстықэкологиялық мұражайы” (Қазақстан) қоғамдық бірлестігі іске асыратын “ОрталықАзиядағы қоғамдық экологиялық сараптама” жобасы туралы айтып берді. Жобатуралы толығырақ сілтеме арқылы көруге болады.
Вебинардың бейнежазбасы: https://youtu.be/zil2Ejju1tk
Экомузей директоры Айгуль Маликованың “Қазақстан Республикасындағықоғамдық экологиялық сараптама” презентациясы:
https://drive.google.com/file/d/1IsrXFD1JmJUxQWYFGCkF5pVGn4jMQDCS/view?usp=drive_link